Adviestraject Solidariteit in de EU
In meerdere zware politieke crises binnen de EU speelden afgelopen jaren vraagstukken van solidariteit en verdeling. Te denken valt aan de schuldencrisis en de steun voor Griekenland (vanaf 2010), de migratiecrisis en de eerlijke spreiding van asielzoekers, de besluiten over vaccins en de coronaherstelfondsen in de COVID-pandemie, de energiecrisis en de steun aan Oekraïne. Een roep om ‘solidariteit’ zorgde meermaals tot spanningen tussen lidstaten.
Waarom zou Polen moeten betalen voor asielopvang in Italië? Of waarom zou Spanje het energieverbruik moeten verlagen om Duitsland in de energiecrisis tegemoet te komen? Dergelijke vragen omtrent solidariteit zullen de komende periode ook het intra-Europese debat over onder meer asiel, economie, klimaat en Oekraïne kleuren. Daarnaast bestaat in meerdere lidstaten en bij een deel van de publieke opinie de wens van een meer ‘sociaal Europa’, bijvoorbeeld met een pijler van sociale rechten (vgl. de Porto Verklaring van de Europese Raad, mei 2021).
Nederland is van oudsher terughoudend vanuit de vrees dat zulk beleid kan uitmonden in Europese regelingen bekostigd naar draagkracht van lidstaten of uit angst voor misbruik van het systeem (‘moral hazard’). Tegelijkertijd zijn er situaties waarin Nederland solidariteit van andere lidstaten verwacht, zoals bij de asielopvang. De leidende vraag voor dit advies is: hoe we kunnen omgaan met dit brede spanningsveld?
De AIV brengt dit advies op eigen initiatief uit, in aanloop naar de Europese verkiezingen in 2024. Conform artikel 18 van de Kaderwet adviescolleges zijn de minister en de Tweede en Eerste Kamer hiervan op 7 augustus 2023 op de hoogte gesteld. Het onderwerp was reeds opgenomen in het AIV-werkprogramma 2023-2025.
Aanpak
Het advies wordt opgesteld door een schrijfgroep bestaande uit leden van de Commissie Europese Integratie. De commissie zal literatuur- en bronnenonderzoek doen en gesprekken voeren met verschillende experts.
Planning
De Raad streeft ernaar het advies in het voorjaar van 2024 uit te brengen.
Contact
Voor vragen over dit adviestraject kunt u terecht bij de secretaris van de Commissie Europese Integratie, Sabine Visser.